پژوهش‌های مابعدالطبیعی

الهی‌دانان پویشی، بر اساس مبانی فکری خود، و به دنبال راه حلی برای برون رفت از مشکلات کلامی دین پژوهی غربی، تبیین جدیدی از فاعلیت خداوند در نظام طبیعت ارائه می‌دهند. به اعتقاد آنها، فاعلیت الهی بر مبنای پویش و نظام ارگانیسمی عالم، به نحوی بایست تفسیر شود که فاعلیت و اختیار و خلاقیت دیگر موجودات حفظ شود. راه حل آنان برای این مساله، محدودیت قدرت و علم الهی است که منجر به نفی وجوب ذاتی و رابطه طولی خداوند با دیگر موجودات است. به عبارت دیگر، خداوند صرفا شرط لازم و علت معد و در عرض دیگر علل و فاعل طبیعی موجودات عالم است. قوانین و نظم عالم طبیعت نیز حاصل اختیار و خلاقیت موجودات عالم است.گرچه متفکران خودمحدودگر که متاثر از الهی‌دانان پویشی هستند محدودیت قدرت الهی را امری خودخواسته می‌دانند، اما این تفکر نیز منجر به نفی وجوب ذاتی خداوند می‌شود.
اما ملاصدرا با اثبات وجوب ذاتی و رابطه طولی خداوند با دیگر موجودات، فاعلیت خداوند را حقیقی و ایجادی دانسته و با در نظر گرفتن وجود به عنوان متعلق جعل، همه موجودات از جمله قوانین عالم طبیعت که ذاتی آن است، را متعلق جعل بسیط خداوند می‌داند. این دیدگاه فلسفی ملاصدرا می‌تواند پاسخ مناسبی فراهم کند تا معضلات دین پژوهی غربی را در حوزه فاعلیت الهی پاسخ دهد.

واژه‌های کلیدی: الهیات پویشی، ملاصدرا، فاعلیت بالتجلی، فاعلیت الهی، نظم و قانونمندی عالم

     

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---