استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.
چکیده: (370 مشاهده)
دیدگاه تباین خدا و مخلوقات (غیریت وجودی خدا نسبت به موجودات دیگر) در مقابل نظریهی وحدت شخصی وجود قرار میگیرد که مدعی است که مخلوقات درون مراتب ذات واحد الهی هستند و همه به وجود واحد شخصی موجود هستند. نظریه تباین به دو صورت حداقلی و حداکثری قابل تبیین است. بر اساس تباین حداقلی، گرچه وجود خداوند غیر از مخلوقات است، اما خداوند و مخلوقات با هم وجوه مشترکی دارند. در مقابل، تباین حداکثری مدعی است که هیچ وجه اشتراکی بین خداوند و مخلوقات وجود دارد و از این رو نسبت دادن صفاتی نظیر علم، قدرت و ... به خداوند به نحو مشترک لفظی است. مدافعین مکتب تفکیک معتقدند نظریهی تباین حداکثری از قرآن و روایات اخذ شده است. این مقاله ضمن تبیین دیدگاه مکتب تفکیک، نشان خواهد داد که دیدگاه مکتب تفکیک نه تنها برخاسته از آیات و روایات نیست، بلکه مخالف آیات و روایات بوده و نیز با نسبت دادن صفات مختلف ایجابی به خداوند تنافی دارد و مستلزم نفی کمالات الهی است. از منظر قرآن و روایات، گرچه خداوند به لحاظ وجوب وجود و کمال محض بودن، هیچگونه مثل و نظیری ندارد، اما در عین حال این طور نیست که هیچ اشتراکی بین خدا و مخلوقات وجود نداشته و نسبت دادن صفات بشری به خداوند به نحو مشترک لفظی باشد.
نوع مطالعه:
مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
کلامی دریافت: 1402/6/4 | پذیرش: 1402/11/23