سال 4، شماره 7 - ( بهار و تابستان 1402 )
جلد 4 شماره 7 صفحات 96-61 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
ahmadi A, alizadeh B. An Examination of the Issue of Free Will
in Sadra’s Mystical Theories. پژوهش های مابعدالطبیعی 2023; 4 (7) :61-96
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-174-fa.html
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-174-fa.html
احمدی علی اصغر، علیزاده بهرام. بررسی مسأله اختیار در نظریههای عرفانی صدرا. پژوهش های مابعدالطبیعی. 1402; 4 (7) :61-96
دانشگاه خوارزمی
چکیده: (586 مشاهده)
به نظر می‌رسد نظریههای عرفانی مانند وحدت وجود و فنا در تعارض با مسأله اختیار قرار دارند. وجه عمده تعارض این است‌که تصور می‌شود در مراحل و مقامات عرفانی، ردپایی از انسان باقی نمی‌ماند تا بتوان اختیار را برایش اثبات‌کرد. وقتی خود انسان بهعنوان فاعل فعل اختیاری در مراحل عرفانی حضور نداشته باشد، طبیعی است‌که سخن گفتن از انتخاب و برگزینی او در این جایگاه‌ها معنی نخواهد داشت. این پژوهش نشان می‌دهد در این نظریه‌ها تعارض و تقابلی با گزینش انسانی وجود ندارد. برای اثبات این ادعا ابتدا اصل نظریههای متعارض بههمراه جهت تعارض هریک، ذکر و سپس بازتعریف جامع فلسفی از اختیار با بهره‌گیری از دو مقوم تشخص و نفس‌الامر انسانی ارائه می‌گردد تا تحت یک نظام منسجم و یکپارچه درآید و قدرت پشتیبانی از این ویژگی برتر انسانی را در همه ابعاد و سطوح داشته باشد. معناشناسی فلسفی اختیار، با برخی قواعد مورد تهدید واقع می‌شودکه جهت حمایت کامل از بازتعریف، پاسخ‌های درخوری به آنها داده می‌شود و برای رفع برخی ابهام‌های عرفانی در همین مسیر، دو اصل و قاعده کلیدی «تبعیت علم از معلوم» و «سرّ القدر» مورد بهرهبرداری قرار می‌گیرد. بر طبق این دو اصلْ هیچ اراده‌ای، مانعی برای‌آزادی عمل انسانی ایجاد نمی‌کند و انسان در هر مرحله‌ای، وامدارگزینش‌های آزادانه خویش است.
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
فلسفی
دریافت: 1401/2/17 | پذیرش: 1401/6/2 | انتشار: 1402/3/17
دریافت: 1401/2/17 | پذیرش: 1401/6/2 | انتشار: 1402/3/17
فهرست منابع
1. آشتیانی، جلال‌الدین (۱۳۹۴)، شرح‌حال و آرای فلسفی ملاصدرا، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ ششم.
2. ابن‌عربی، محيى‌الدين (۱۴۰۵ق)، الفتوحات المکیه، تصحیح و تعلیق عثمان یحیی، مصر، الهیئه المصریه العامه للکتاب، چاپ دوم.
3. ابن‌عربی، محيى‌الدين (۱۹۴۶)، فصوص الحكم، قاهره، دار إحياء الكتب العربيه.
4. ابن‌عربی، محيى‌الدين (۲۰۰۳)، كتاب المعرفه، دمشق، دار التكوين للطباعه و النشر.
5. ابى‌خزام، انور فؤاد (1993)، معجم المصطلحات الصوفيه، بيروت، مكتبه لبنان الناشرون.
6. احسائی، احمد بن زین‌الدین (۱۳۸۵)، شرح المشاعر، ج۱، بیروت، مؤسسه البلاغ.
7. جرجانی، سیدشریف علی بن محمد (۱۳۷۰)،کتاب التعریفات، تهران، ناصرخسرو، چاپ چهارم.
8. جوادی‌آملی، عبدلله (۱۳۸۸)، فلسفه صدرا، ج۱، تحقیق و تنظیم محمدکاظم بادپا، قم، مرکز نشر اسراء.
9. جهانگيرى، محسن (۱۳۷۵)، محيى‌الدين ابن‌عربى چهره برجسته عرفان اسلامى، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهارم.
10. حائری‌یزدی، مهدی (۱۳۸۵)، هرم هستی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، چاپ سوم.
11. رحیمیان، سعید (۱۳۹۳)، مبانی عرفان نظری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
12. رمضانی، حسن (۱۴۰۰)، عرفان درآیینه قرآن و روایات؛ عرفان نظری، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
13. شعرانی، ابوالحسن (۱۳۸۸)، ترجمه و شرح‌کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ دوازدهم.
14. شیروانی، علی (۱۳۷۳)، شرح مصطلحات فلسفی، قم، مرکز انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
15. صبحی، محمود (۱۹۹۲)، الفلسفه الاخلاقیه فی الفکر الاسلامی، بیروت، دارالنهضه العربیه، الطبعه الثالثه.
16. صدرالدین شیرازی، محمد (۱۳۶۸)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم، مکتبه المصطفوي.
17. صدرالدین شیرازی، محمد ( ۱۴۲۵ق)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، قم، طلیعه النور.
18. صدرالدین شیرازی، محمد (بی‌تا)، الرسائل، قم: مکتبه المصطفوي.
19. صدرالدین شیرازی، محمد (۱۳۸۲)، شرح و تعلیقه بر الهیات شفا. تصحیح، تحقیق و مقدمه نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
20. صدرالدین شیرازی، محمد (۱۳۷۵)، الشواهد الربوبیه، تعلیق و تصحیح سیدجلال‌الدین‌آشتیانی، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی.
21. صدرالدین، شیرازی (۱۳۶۶)، شرح اصول الکافی، ج۴، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگی.
22. عبودیت، عبدالرسول (۱۳۹۳)، خطوط‌کلی حکمت متعالیه، تهران، سمت و مؤسسه امام خمینی.
23. علیزاده، بهرام (۱۳۹۹)، اراده آزاد و ناتعین گرایی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
24. علامه حلی (۱۴۱۳ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، شکوری، چاپ دوم.
25. الفناری، محمد بن حمزه (۱۳۹۷)، مصباح‌الانس(شرح مفتاح‌الغیب قونوی)، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مولی، چاپ چهارم.
26. قیصری، محمد داوود (۱۳۸۶)، شرح فصوص‌الحکم، به‌کوشش جلال‌الدین‌آشتیانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم.
27. كاشانى، عبد الرزاق (۱۴۲۶ق)، لطائف‌الأعلام فى إشارات‌أهل‌الإلهام، ج۲، قاهره، مکتبه الثقافه الدّینیّه.
28. مطهری، مرتضی (۱۳۷۷)، مجموعه‌آثار، ج۲۳، نهران، صدرا، چاپ هشتم.
29. میرجعفری میاندهی، محمدجواد (۱۳۹۵)، جبر فلسفی از دیدگاه استاد فیاضی، قم، مؤسسه‌آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
30. یزدان‌پناه، یدالله (۱۳۹۴)، حکمت عرفانی، تقریر علی امینی‌نژاد، قم، مؤسسه‌آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
نظرسنجی
