جلد 6، شماره 1 - ( بهار و تابستان 1404 )                   جلد 6 شماره 1 صفحات 152-129 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Rastaei H. A Critical Analaysis of Allamah Tabātabāī’s Two Philosophical and Theoretical Approaches to the Discovery of Knowledge. پژوهش های مابعدالطبیعی 2025; 6 (1) :129-152
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-317-fa.html
راستایی حامده. تحلیل انتقادی دو رویکرد فلسفی و اصولی علامه طباطبایی نسبت به مسأله کاشفیت علم. پژوهش های مابعدالطبیعی. 1404; 6 (1) :129-152

URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-317-fa.html


موسسه آموزش عالی آل طه ، h.rastaei@aletaha.ac.ir
چکیده:   (562 مشاهده)
مسألۀ کاشفیت علم از مسائل بنیادین در دانش معرفت­شناسی است که مانند دیگر مسائل آن دانش، به­قدر مسائل هستی­شناسانه مورد توجه فیلسوفان قرار نگرفته است. با این حال، علامه طباطبایی علاوه بر نگارش متنی مستقل دربارۀ کاشفیت علم، مقالۀ «ارزش معلومات» از مجموعه مقالات اصول فلسفه و روش رئالیسم، در جای­جای آثار خویش به این مسأله پرداخته است. او دو رویکرد به مسألۀ کاشفیت علم دارد: در رویکرد فلسفی خود بر اساس عینیت ماهوی، علم حصولیِ تصدیقیِ یقینی را کاشف از معلوم بالعرض می‌داند، اما در رویکرد اصولی خود، کاشفیت حقیقی را از علم نفی می­کند تا مسیر کاشفیت اعتباری آن را هموار سازد. عینیت ماهوی بدین سبب که به معقولات ثانی فلسفی و منطقی راه ندارد، و نیز بدین سبب که با اصالت وجود در منافات است، نمی‌تواند مناط کاشفیت علم به­شمار آید؛ این پژوهش بر پایۀ روش تحلیل منطقی مفاهیم، نشان داده است که دو دلیل علامه طباطبایی در رویکرد اصولی‌اش نسبت به مسألۀ کاشفیت علم ناتمام بوده و در نتیجه سلب کاشفیت حقیقی از علم ناموجه به­شمار می‌آید. ناتمامیت آن دو دلیل مستند به این دو ایده است  اول، این‌که چیزی می‌تواند ربط باشد و در عین ربط بودن، چیزی دیگر را بازنمایی کند، و دوم، چیزی می‌تواند بدون آنکه فانی در چیزی دیگر باشد، آن را بازنمایی کند.
متن کامل [PDF 1717 kb]   (23 دریافت)    
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: فلسفی

فهرست منابع
1. احدی، علی؛ سلیمانی امیری، عسکری؛ صانعی، علیرضا (1401)، قطع و یقین از منظر علم اصول و معرفت‌شناسی بر پایۀ دیدگاه آخوند خراسانی و علامه طباطبایی، معارف عقلی، شمارۀ چهل و چهارم، 33 تا 56.
2. اصفهانی، محمد حسین (1429ق)، نهایة الدرایة، بیروت: مؤسسة آل ‌البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
3. انصارى، مرتضى بن محمد امين (1416ق)، فرائد الاصول، قم: مجمع الفكر الاسلامی.
4. حائری اصفهانی، محمد حسین¬بن عبدالرحیم (1404ق)، الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، قم، دار احیاء العلوم الاسلامی.
5. خراسانى، محمد كاظم بن حسين (1409ق)، کفایة الاصول، قم: مؤسسة آل‌البيت علیهم‌السلام لاحیاء التراث.
6. خراسانى، محمد كاظم بن حسين (1410 ق)، درر الفوائد فی الحاشية على الفرائد، تهران: مؤسسة الطبع و النشر التابعة لوزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی.
7. شیرازی، محمد بن ابراهیم [صدر المتألهین] (1423ق)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
8. طباطبایی، سید محمد حسین (1402ق)، حاشیة الکفایة، قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
9. طباطبایی، سید محمد حسین (1404ق)، نهایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
10. طباطبایی، سید محمد حسین (1420ق)، بدایة الحکمة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
11. طباطبایی، سید محمد حسین(1371ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
12. طباطبایی، سید محمد حسین(1387ش)، اصول فلسفۀ رئالیسم، قم: بوستان کتاب.
13. طباطبايى، سید محمد حسين‏ (1386)، نهاية الحكمة با تصحیح و تعلیق غلامرضا فیاضی، قم: مركز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمينی.
14. طوسی، محمد بن محمد [خواجه نصیر الدین طوسی] (1383)، اجوبة المسائل النصیریة، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
15. مجموعۀ نویسندگان (1381)، مرزبان وحی و خرد، یادنامۀ مرحوم علامه سید محمد حسین طباطبایی، قم: بوستان کتاب قم.
16. مظفر، محمد رضا (1424ق)، المنطق، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
17. ملایی، رضا (1393)، بررسی تبیین‌های مختلف از کاشفیت علم حصولی در فلسفه اسلامی، حکمت اسراء، شمارۀ بیست و دوم، 53 تا 72.
18. میرزای قمی، ابوالقاسم¬بن¬محمد حسن (1430ق)، القوانین المحکمه فی الاصول، قم: احیاء الکتب الاسلامیه.
19. نیکویی، مجید؛ سیمایی صراف، حسین (1398)، نقدی بر کاشفیت قطع از واقع در پرتو معرفت شناسی جدید، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، شمارۀ بیستم، 373 تا 402.

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پایگاه عمومی نشریات یکتاوب می باشد.

طراحی و برنامه نویسی و مالکیت فکری متعلع به : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC-BY-NC-ND 

Designed & Developed & coptright of web platform by : Yektaweb