استاديار فلسفه و حکمت اسلامی، دانشگاه خوارزمی محمدجواد رضایی ره، کارشناس ارشد فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه خوارزمی لیلا نصرتی،
جلد ۱، شماره ۲ - ( ۹-۱۳۹۳ )
برخی مستشرقان پیدایش فرقه‌های کلامی را به عوامل خارجی نسبت داده و گفتهاند: تعالیم معتزله از جمله آموزه اختیار آنها برگرفته از منابع بیگانه است. آنها معتقدند دین اسلام به دلیل تأکید بر قضا و قدر، علم، قدرت و اراده گسترده خدا بر همه کائنات، تعلیم دهنده آموزه جبراست و معتزله برای نخستین بار از آموزه اختیار دفاع کردند.
هدف این مقاله آن است تا نشان دهد منشأ اصلی پیدایش این آرا عوامل خارجی نبوده، بلکه عوامل داخلی نقش اصلی را داشتهاند. اختلاف نظر مسلمانان درباره آیات قرآن و روایات پیامبر (ص) و دیگر عوامل داخلی باعث شکلگیری اندیشه‌های جبر، تفویض و امر بین الامرین شد. نظریه جبر و تفویض فهم‌های یک سویه و ناقصی از تعالیم اسلام است. نظریهای که با مجموع آیات قرآن، روایات پیامبر (ص) و اهداف ادیان الهی سازگار است نظریه امر بین الامرین است که اهل بیت پیامبر(ص) به توضیح آن پرداخته اند.
