محمد رعایت جهرمی، مرضیه محمدپور،
جلد ۱، شماره ۲ - ( پاییز و زمستان ۱۳۹۹ )
چکیده
کانت در کتاب دین در محدوده عقل تنها، بر مبنای زمینه های تربیتی پیتیستی و تاکید بر دوگانگی طبیعت انسان به لحاظ خیر و شر، در متن مسیحیت به تشریح تلقی خود از دین میپردازد. وی با استناد به ذات خیر انسان در آغاز خلقت، او را بر حسب استعدادش موجودی خیر و بر حسب ذات محسوس و ملموس اش موجودی شرور معرفی می کند که پس از کشاکش میان دو اصل خیر و شر، نهایتاً به غلبه خیر و برقراری حکومت خداوند بر زمین منجر می شود. می توان گفت که نظام دینی او در جهت اصلاح انسان و مکمل نظام اخلاقی اوست؛ چراکه معتقد است در نهایت، رود خروشان اراده های نیک باید به هم بپیوندند و جامعه مشترک المنافع اخلاقی را شکل دهند و سرانجام، فضل الهی تضمین کننده این جامعه است. کانت تلاش می کند تا حقیقت کتاب مقدس را بر مبنای مضامینی که کاملاً جدا از سنت تاریخی لحاظ میکند، روشن نماید. وی در این جهت، از اخلاق، مسیحیت، کلیسا و کتاب مقدس بهعنوان یک نمونه و الگوی اولیه و وسیلهای برای آنچه دین اخلاقی ناب می نامد بهره می جوید تا از رهگذر دستیابی به آن در اقدامی ناموجه، دین تاریخی را حذف نماید. اما دیدگاه او تقلیل گرایانه مین ماید چرا که ابعاد شریعتی، کلامی، مناسکی را در بعد اخلاقی محدود می کند و ما با نوعی فروکاهی دین به اخلاق از سوی او مواجه ایم. اندیشه کانت را میتوان نمونه ای از تاکید بر خودبنیادی انسان دانست که انتقادهای زیادی بر آن وارد است.
