سال 1، شماره 2 - ( پاییز و زمستان 1399 )                   جلد 1 شماره 2 صفحات 228-205 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ghasemi A, Younesi A. Free will and Creation of actions from Fakhr Razi’s viewpoint. پژوهش های مابعدالطبیعی 2020; 1 (2) :205-228
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-96-fa.html
قاسمی اعظم، یونسی آریا. مسئله اختیار و خلق الافعال از منظر فخر رازی. پژوهش های مابعدالطبیعی. 1399; 1 (2) :205-228

URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-96-fa.html

مسئله اختیار و خلق الافعال از منظر فخر رازی
اعظم قاسمی ، آریا یونسی
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده:   (893 مشاهده)
 فخر رازی به عنوان متکلمی اشعری در کتاب‌های کلامی‌اش به این مسئله پرداخته است و خود مدعی جبر شده است. وی نظریه کسب، به عنوان جامع جبر و قدر، را رد می‌کند. آنگاه برای اثبات اینکه عبد در خلق فعل خود آزاد، مستقل و مستبد نیست و اثبات اینکه خداوند خالق افعال بندگان است براهینی را مطرح می‌کند. وی نخست می‌گوید که در صورتی که عبد خالق فعلش باشد آنگاه باید به تفاصیل فعل خود آگاه باشد؛ اما این ملازمه فاسد است و برای اراده کردن چیزی لزوماً اراده کردن تفصیل فعل و آگاهی به آن لازم نیست. در برهان دیگر، او به این اصل دست آویز می‌شود که با وجود مرجّح لزوماً جبر منعقد است؛ اما این برهان نیز قابل جرح است چون مرجح می‌تواند عقل عامل اخلاقی باشد. براهین دیگر رازی، همگی بیاناتی متفاوت از این هستند که اگر خداوند قادر، عالم و مرید مطلق است پس هیچ جایی برای اختیار بشر وجود ندارد. برای نقض این براهین هم می‌توان خود براهین رازی را جرح کرد و هم اینکه نشان داد که می‌توان پنداشت که خداوند بشر را در برخی از افعال مختار قرار دهد و چون این اختیار به اذن الهی است پس تضادی وجود ندارد. در این نوشته نتیجه خواهیم گرفت که رازی معتقد به جبر است و هرچند که استدلال‌های او قابل ردّ و انکار هستند اما هم تا حدودی قابل طرح هستند و هم اینکه مسائلی دیگر نیز، مانند نصوص مورد تایید اهل سنت در این زمینه، در موضع‌گیریوی موثر هستند.
واژه‌های کلیدی: فخر رازی، خلق الافعال، تفاصیل فعل، مرجّح، داعی
متن کامل [PDF 532 kb]   (418 دریافت)    
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی | موضوع مقاله: فلسفی
دریافت: 1399/10/27 | پذیرش: 1400/3/9 | انتشار: 1400/3/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به پایگاه عمومی نشریات یکتاوب می باشد.

طراحی و برنامه نویسی و مالکیت فکری متعلع به : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC-BY-NC-ND 

Designed & Developed & coptright of web platform by : Yektaweb