Volume 6, Issue 1 (8-2025)
پژوهش های مابعدالطبیعی 2025, 6(1): 239-267 |
Back to browse issues page
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Aqa Mohammadreza M, Rezaeirah M J, Ayatollahy H, Souri R. The Influence of Divine Agency on the Lawfulness of Nature: From the Perspective of Mulla Sadra and Process Theologians. پژوهش های مابعدالطبیعی 2025; 6 (1) :239-267
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-271-en.html
URL: http://mi.khu.ac.ir/article-1-271-en.html
1- Kharazmi University, Karaj, Iran , m.aqamohamadreza@gmail.com
2- Kharazmi University, Tehran, Iran
3- Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2- Kharazmi University, Tehran, Iran
3- Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
Abstract: (1515 Views)
Process theologians, in their attempt to address theological challenges, propose a new interpretation of God’s agency within the natural order. According to them, divine agency, based on the processual and organismic nature of reality, must be understood in a way that safeguards the agency, freedom, and creativity of other beings. Their solution involves restricting God’s power and knowledge, which ultimately results in the denial of God’s intrinsic necessity and His supervening relationship with other beings. In this view, God becomes merely a necessary condition and a preparatory cause, existing on the same level as other causes and natural agents in the world. Consequently, the laws and order of the natural world emerge from the free will and creativity of natural beings.
In contrast, Mulla Sadra, affirming both God’s intrinsic necessity and His supervening relationship with creation, and understanding God as the Agent through self-manifestation, considers divine agency to be authentic and creative. By viewing existence as the object of positing, he asserts that all beings and their necessary relations, including the laws of the world, are encompassed within God’s simple positing. This philosophical framework offers a coherent response to the challenges that Western theology faces regarding divine agency.
In contrast, Mulla Sadra, affirming both God’s intrinsic necessity and His supervening relationship with creation, and understanding God as the Agent through self-manifestation, considers divine agency to be authentic and creative. By viewing existence as the object of positing, he asserts that all beings and their necessary relations, including the laws of the world, are encompassed within God’s simple positing. This philosophical framework offers a coherent response to the challenges that Western theology faces regarding divine agency.
Keywords: Process Theology, Mulla Sadra, Agency through Self-Manifestation, Divine Agency, Order and Lawfulness of the World
Type of Study: Original Article |
Subject:
Philosophy
References
1. الن، دایاجینیس (1389)، سه آستانه نشین : بلز پاسکال، سورن کیرکگور، سیمون وی، ترجمه رضا رضایی، تهران: نشر نی.
2. آملی، محمد تقی (1377ق)، درر الفوائد مع مقدمة تبحث عن نبذه من حیاة المؤلف و تألیفاته المنیفة، قم: اسماعیلیان.
3. باربور، ایان (1379)، علم و دین، مترجم: بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
4. پترسون، مایکل و دیگران (1376) عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
5. تالیا فرو، چارلز (1382)، فلسفه دین در قرن بیستم، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
6. جوادی آملی، عبدالله (1393)، رحیق مختوم، ج3، ج5 و ج11، قم: اسراء.
7. حسن زاده آملی، حسن (1386)، هزار و یک کلمه، ج4، قم: بوستان کتاب.
8. دهباشی، مهدی (1398)، پژوهشی تطبیقی در هستی شناسی و شناخت شناسی ملاصدرا و وایتهد، تهران: آیت اشراق.
9. رضایی، مرتضی (1386)، بررسی و نقد حقیقت آفرینش از دیدگاه ملاصدرا، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
10. شامحمدی، رستم (1390). خداوند در اندیشه پویشی وایتهد، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
11. شریف الرضی، محمد بن حسین (1381)، نهج البلاغة، ترجمه محمد دشتی، قم: حضور.
12. شوتگر، ویلیام و همکاران (1384) ،فیزیک، فلسفه و الاهیات، ترجمه همایون همتی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
13. صدرالدین شیرازی، محمد (1360) اسرار الآیات، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
14. صدرالدین شیرازی، محمد (1363)، المشاعر، تصحیح هانری کربن، تهران: کتابخانه طهورى.
15. صدر الدین شیرازی، محمد (1364)، تفسیر القرآن الکریم، تصحیح محمد خواجوی، قم: بيدار.
16. صدرالدین شیرازی، محمد (1382)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح: سید مصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
17. صدرالدین شیرازى، محمد (1981م)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. حاشیه: علامه طباطبایى، جلدهای1-7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
18. گریفین، دیوید ری (1388)، خدا و دین در جهان پسامدرن، ترجمه حمیدرضا آیت‌اللهی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19. مطهری، مرتضی (1381)، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، قم: صدرا.
20. وایتهد، آلفرد نورث (1371). سرگذشت اندیشه‌ها، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
21. Cobb, J. & Griffin, D.R (1976), Process Theology: An Introductory Exposition, Philadelphia: Westminster Press.
22. Griffin, David Ray (2000), Reenchantment without Supernaturalism: A Process Philosophy of Religion (Cornell Studies in the Philosophy of Religion), New York.
23. CHartshorne, Charles (1961), Whitehead's Conception of God, ornell University Press.
24. Murphy, Nancy (2000), Divine Action in the Natural Order, Vatican: Observatory Publications.
25. Whitehead, Alfred North (1929), Process and Reality an Essay in Cosmology, Edited by David Ray Griffin and Donald w. Sherburne, New York: Free Press.
Send email to the article author
| Rights and permissions | |
 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. |
Vote
