سال 4، شماره 7 - ( بهار و تابستان 1402 )
جلد 4 شماره 7 صفحات 158-131 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه خوارزمی
چکیده: (255 مشاهده)
تجربه دینی رویدادی ذهنی است که صاحب تجربه گهگاه و تا حدی آگاهانه آن را در پی مواجهه با یکی از عناصر روحانی مانند احساس حضور یا دست‌اندرکار بودن وجود یا قدرتی مقدس و غیرجسمانی، فهم واقعیت غایی فراطبیعی، احساس دستیابی به خیراعلای انسان، احساس ابتهاج برین، احساس رهایی و رستگاری یا احساس خود راستین از سر می‌گذراند. چنین تجربه‌ای دارای ارزش معرفت‌شناختی و بنابراین در دفاع از عقلانیت دینورزی و دین‌باوری به‌ویژه خداباوری نقش دارد. تجربه عرفانی نیز ازآن‌رو که گونه‌ای احساس درک شهودی واقعیت غایی و بنیادین فراطبیعی و احساس وحدت و یگانگی و احساس رهایی از محدودیت‌های زمان و مکان و خود فردی و احساس ابتهاج است، بی‌گمان تجربه‌ای ذاتاً دینی است. این تجربه ازآن‌رو که در سطوح معرفتی و اخلاقی متفاوت صاحبان تجربه و در موقعیت‌ها و شرایط و مواجهه‌های مختلف رخ می‌دهد، از تنوعی چشمگیر برخوردار و موضوع مطالعات مختلف دین‌پژوهانه شده است. فیلسوفان و معرفت‌شناسان دین معاصر هم به بحث از انواع تجربۀ دینی و دسته‌بندی‌ها و ویژگی‌های آن پرداخته‌اند. جستارحاضر در پی بررسی مشابهت گونا‌گونی تجربه دینی در فلسفه دین معاصر و عرفان اسلامی با تکیه بر دیدگاه کرولاین فرنکس دیویس، دانش‌آموخته دکتری فلسفه از دانشگاه آکسفورد انگلستان و نویسنده کتاب ارزش اثبات‌کنندگی تجربه دینی و مولانا جلال الدین محمد بلخی است. البته پیداست تجربه دینی از دیرباز در سنت‌ها و در میان مردمان مختلف رخ داده است، اما بهمنزله یکی از مسائل فلسفه دین پیشینه درازی ندارد. ازاین‌رو، نباید انتظار داشته باشیم که مولانا این موضوع را به شکل سامان یافته و با عنوان‌ها و مفاهیم جاافتاده و تخصصی در فلسفه دین امروزین بیان کرده باشد، اما با توجه به معارف عمیق عرفانی و دینی موجود در گنجینه آثارش می‌توانیم به پاره‌ای از مشابهت‌ها در این دو نگاه اشاره کنیم.
کلیدواژگان: تجربه دینی، تجربه عرفانی، فلسفه دین، مولوی
کلیدواژگان: تجربه دینی، تجربه عرفانی، فلسفه دین، مولوی
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
فلسفی
دریافت: 1402/3/24 | پذیرش: 1402/5/10 | انتشار: 1402/5/10
دریافت: 1402/3/24 | پذیرش: 1402/5/10 | انتشار: 1402/5/10
فهرست منابع
1. ابن عربی، محمدبن علی (۱۴۲۱)، مجموعه رسائل ابن عربی، بیروت، لبنان، انتشارات دار المحجة البيضاء.
2. استیس، والتر ت (۱۳۹۸)، عرفان و فلسفه، ترجمة بهاء الدین خرمشاهی، تهران، انتشارات سروش.
3. افلاکی، احمدبن اخی ناطور (۱۳۸۵)، مناقب العارفین، ویرایش تحسین بازیجی، ج 1، تهران، انتشارات دنیای کتاب.
4. دیویس، سی اف. (۱۳۹۱)، ارزش معرفت شناختی تجربه دینی، ترجمة علی شیروانی و حسین‌علی شیدان شید، تهران، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5. رو، ویلیام (۱۳۷۹). تجربه دینی و عرفانی، ترجمة اسماعیل سلیمانی فرکی، نقد و نظر، ش (23-24)، 286-319.
6. زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۹۶). پله پله تا ملاقات خدا، تهران: انتشارات علمی.
7. زمانی، کریم (۱۳۸۶) میناگرعشق، تهران، نشر نی.
8. سعدی، مصلح بن عبدالله (۱۳۹۳)، گلستان سعدی، تصحیح محمد علی فروغی، تهران، انتشارات ققنوس.
9. فیض کاشانی، محمدبن شاه مرتضی (۱۳۹۳)، رسایل فیض کاشانی (ج 1). تهران، انتشارات دریای معرفت.
10. کاشانی، عزالدین محمودبن علی (۱۴۰۱)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تهران، انتشارات زوار.
11. مولانا، جلال الدین بلخی (۱۳۹۷)، شرح جامع مثنوی معنوی، تصحیح کریم زمانی، تهران، انتشارات پیمان.
12. مولانا، جلال الدین محمد (۱۳۸۰)، فیه ما فیه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات امیرکبیر.
13. مولانا، جلال الدین محمد (۱۳۸2). فیه ما فیه، تصحیح حسین حیدرخانی، چاپ سوم، تهران، انتشارات سنایی.
14. مولانا، جلال الدین محمدبن محمد (۱۳۹۰)، کلیات دیوان شمس، تصحیح محمد حسن فروزانفز، تهران، انتشارات بهزاد.
15. همایی، جلال الدین (۱۳۷۶)، مولوی نامه (مولوی چه می گوید؟) ج 1)، تهران، انتشارات موسسه نشر هما.
16. همدانی، باباطاهر (۱۳۸۶)، دوبیتی¬های باباطاهر، ویرایش کاظم عابدینی مطلق، قم، انتشارات امام همام.
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |