سال 3، شماره 6 - ( پائیز و زمستان 1401 )
جلد 3 شماره 6 صفحات 300-275 |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه پیام نور
چکیده: (411 مشاهده)
یکی از موضوعات مورد مناقشه بین متکلمان، شناخت اولین واجب بر مکلف بوده است. متکلمان معتزلی و اشعری معرفت نسبت به خداوند از طریق استدلال را اولین واجب می‌دانستند. دلیل آن را گروهی عقلی و گروهی سمعی برمی‌شمردند؛ هرچند در اصل موضوع با یکدیگر نزاعی نداشتند. با این رویکرد، فاصله ایمان تا کفر بر اساس علم و یا جهل نسبت به خداوند رقم می‌خورد. به‌طوری که عالِم به خداوند، مومن و جاهل به خداوند، کافر تلقی می‌گردید.
غزالی متکلم قرن پنجم هجری با این اندیشه به مخالفت برخاست. او علم و جهل نسبت به خداوند از طریق استدلال را از دایره ایمان و کفر خارج ساخت. در این راستا غوطه‌ور شدن در علم کلام را جز در مواردی محدود، حرام اعلام کرد و ایمان را از معرفت جدا دانست. او با این رویکرد عوام مردم را به تقلید و تسلیم در اعتقادات امر نمود و سرپیچی از آن را مشمول مجازات دانست.
این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی اندیشه غزالی پیرامون وجوب نظر و استدلال در معرفت به خداوند را مورد واکاوی قرار داده و معتقد است غزالی ارائه استدلال بر اصول اعتقادی را بر مکلف واجب ندانسته و تقلید در اعتقاد و پیامدهای آن را مورد حمایت قرار داده است.
غزالی متکلم قرن پنجم هجری با این اندیشه به مخالفت برخاست. او علم و جهل نسبت به خداوند از طریق استدلال را از دایره ایمان و کفر خارج ساخت. در این راستا غوطه‌ور شدن در علم کلام را جز در مواردی محدود، حرام اعلام کرد و ایمان را از معرفت جدا دانست. او با این رویکرد عوام مردم را به تقلید و تسلیم در اعتقادات امر نمود و سرپیچی از آن را مشمول مجازات دانست.
این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی اندیشه غزالی پیرامون وجوب نظر و استدلال در معرفت به خداوند را مورد واکاوی قرار داده و معتقد است غزالی ارائه استدلال بر اصول اعتقادی را بر مکلف واجب ندانسته و تقلید در اعتقاد و پیامدهای آن را مورد حمایت قرار داده است.
شماره‌ی مقاله: 11
نوع مطالعه: مقاله پژوهشی |
موضوع مقاله:
کلامی
دریافت: 1401/5/9 | پذیرش: 1401/7/17 | انتشار: 1401/11/10
دریافت: 1401/5/9 | پذیرش: 1401/7/17 | انتشار: 1401/11/10
فهرست منابع
1. ابن‌خلدون، عبدالرحمن(1375)، مقدمه. ترجمه محمد پروین گنابادی، جلد دوم، چاپ هشتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
2. ابن فورک، محمدبن‌حسن(2005)، مقالات الشیخ ابی الحسن الاشعری، قاهره، ناشر المکتبه الثقافه الدینیه.
3. اوجاقی، ناصرالدین(1390)، وجوب نظر در معارف دینی از منظر کلام اسلامی، مجله معرفت کلامی، سال دوم، شماره اول، صص 127-158.
4. باقلانی، ابوبکربن طیب(2000)، الانصاف فیما یجب اعتقاده و لایجوزالجهل به، قاهره، مکتبه الازهریه للتراث.
5. جوادپور، غلامحسین(1393)، پشتوانه معرفتی اعتقادات در اندیشه متکلمان، مجله آیین حکمت، سال ششم، شماره 21، صص 67-93.
6. جوینی، عبدالملک(1969)، الشامل فی اصول الدین، الجوینی، اسکندریه، ناشر المعارف.
7. رازی، فخرالدین(بی‌تا الف)، المحصل، راجع طه عبدالروف سعد، مصر، ناشر مکتبه الکلیات الازهریه.
8. طوسی، نصیرالدین(1985)، تلخیص المحصل، بیروت، ناشر الاضواء.
9. غزالی، ابوحامد(1993)، فیصل‌التفرقه بین الاسلام والزندقه، تحقیق محمود بیجو، چاپ اول، دمشق،ناشر دارالبیروتی.
10. غزالی، ابوحامد(1994)، الاقتصاد فی الاعتقاد، دمشق، ناشر الحکمه.
11. غزالی، ابوحامد(2005)، احیاءعلوم الدین، تصحیح زین‌الدین ابی الفضل عراقی چاپ اول، بیروت، ناشر دارابن‌حزم.
12. غزالی، ابوحامد(بی‌تا ب)، المستصفی من علم الاصول، تحقیق احمد زکی حمّاد، ریاض، ناشر دارالمیمان.
13. غزالی، ابوحامد(بی‌تا ج)، الجام العوام عن علم الکلام، مجموعه رسائل الامام غزالی، ناشر مکتبه‌التوفیقیه.
14. غزالی، ابوحامد(2001)، فضایح الباطنیه، بیروت، ناشر المکتبه العصریه.
15. غزالی، ابوحامد(1962)، اقتصاد فی الاعتقاد، آنکارا، ناشر دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا.
16. غزالی، ابوحامد(1990)، المقصد الاسنی شرح أسماءالله الحسنی، تحقیق محمود بیجو، دمشق، ناشر مطبعه الصباح.
17. غزالی، ابوحامد(1986)، مشکاه‌الانوار و مصفاه‌الاسرار، تصحیح عبدالعزیز عزالدین السیروان، چاپ اول، بیروت، ناشر عالم الکتب.
18. غزالی، ابوحامد(1967)، المنقذ من الضلال والموصل الی ذی العزه و الجلال، چاپ هفتم، تحقیق جمیل صلیبا، کامل عیاد، بیروت، تاشر دارالاندلس.
19. غزالی، ابوحامد(1964)، میزان العمل، تحقیق سلیمان دنیا، چاپ اول، قاهره، ناشر دارالمعارف.
20. غزالی، ابوحامد(1977)، اسرارالحج، قاهره، ناشر المکتبه المصریه.
21. غزالی، ابوحامد(1374)، میزان العمل، ترجمه علی‌اکبر کسمایی، تهران، ناشر سروش.
22. قاسمی، اعظم(1401)، چالش عقل و ایمان در سنت اسلامی: پژوهش موردی امام محمد غزالی، پژوهش های فلسفی–کلامی، سال بیست و چهارم، شماره1(پیاپی91.)صص67-88
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |